Verantwoordelijk leiderschap: anders leidinggeven in een wereld van grootse uitdagingen

Hoewel het kapitalisme wellicht een van de belangrijkste uitvindingen is van de mens, hebben bedrijven ook een rol gespeeld in veel van de zware problemen waarmee onze samenleving geconfronteerd wordt, zoals de klimaatopwarming, watertekorten, de toenemende ongelijkheid en armoede. Bedrijven kunnen echter voor veel van die problemen ook oplossingen bieden. Het zijn immers bedrijven die voedsel produceren, ziekten genezen en werkgelegenheid creëren, en het zijn ook bedrijven die dat alles op duurzame wijze kunnen doen.

Omdat mensen steeds meer bewust worden van de rol die bedrijven spelen in de samenleving, ontstaan er ook steeds meer nieuwe ondernemingen en start-ups die van duurzaamheid de kern van hun bedrijfsmodel hebben gemaakt. Eén voorbeeld is 'Too Good To Go', een oorspronkelijk Deens bedrijf dat een smartphone-app heeft ontwikkeld om voedselverspilling en CO2-uitstoot terug te dringen. Een ander voorbeeld is 'Tony Chocolonely', een Nederlandse onderneming die van duurzame banen de kern van haar missie heeft gemaakt en die er actief naar streeft om slavernij en kinderarbeid uit haar activiteiten te weren.

Niet alleen deze bedrijven zetten echter volop in op duurzaamheid. Duurzaamheid wordt stilaan de nieuwe minimummaatstaf, waar geen enkel bedrijf tegenwoordig nog omheen kan. Dat betekent dat ook gevestigde bedrijven steeds vaker inspanningen leveren om van duurzaamheid een centrale strategische pijler te maken.

In deze whitepaper van het Centre for Excellence in Leading Adaptive Organisations behandelen we in eerste instantie wat voor transformatie er binnen organisaties vereist is, en meer specifiek in de manier waarop we organisaties leiden. We kijken dan vooral naar het concept 'verantwoordelijk leiderschap', dat door de Financial Times wordt gedefinieerd als 'beslissingen nemen die niet alleen rekening houden met de belangen van aandeelhouders, maar ook met die van andere belanghebbenden, zoals werknemers, klanten, leveranciers, het milieu, de samenleving en toekomstige generaties'.

Op basis van een evaluatie van de literatuur en een reeks gesprekken met bedrijven denken we na over wat verantwoordelijk leiderschap precies inhoudt en hoe leiders beslissingen kunnen nemen bij hun dagelijkse afwegingen tussen winstgevendheid en duurzaamheid.